Postawiono przede mną zadanie opowiedzenia o słynnych Austriakach. Znam ich kilku i są to oczywiste wybory: Schwarzenegger, Hitler, Falco (trochę pisałam o nim tu), Baumgartner, Freud czy ostatnio popularny Conchita Wurst. Chciałabym jednak zajrzeć głębiej w świat osobistości austriackich i pokazać Wam ludzi, których nazwiska nie są takie oczywiste. Co ciekawe, część listy sporządziłam z pomocą Austriaków, więc zapewniam, że niektóre z tych nazwisk są dla nich ważne. Oto znani Austriacy:

Betha von Suttner

Na pierwszym miejscu plasuje się bezapelacyjnie Bertha von Suttner. Działaczka społeczna i pacyfistka, która dostała jako pierwsza kobieta nagrodę Nobla. Jasnym jest, że w dziedzinie pokojowej. Podobno wpłynęła na samego Nobla, by nagroda była przyznawana nie tylko w dziedzinach ściśle naukowych. Jej książka i myśl pokojowa była ważnym głosem w Europie końca XIX i początku XX wieku. Niestety nie udało jej się odsunąć widma I wojny światowej, ale też nie dożyła jej wybuchu umierając kilka tygodni przedtem.

Bertha miała ciekawe życie osobiste. Pochodziła z ubogiej rodziny, choć hrabiowskiej, Kinskych. Pokochała Arthura Suttnera, ale mezalians nie był wtedy mile widziany. Bertha wyjechała do Szwecji, by po tygodniu pracy u Nobla wrócić i potajemnie wziąć ślub z Arthurem. Za to Arthur został wydziedziczony. Bez pieniędzy na życie udali się na Kaukaz, gdzie żyli około 8 lat. Historia kończy się jednak happy end’em. Młoda rodzina Suttnerów wraca do Wiednia i godzi się z protoplastami.

Egon Schiele

Zastanawiałam się, którego malarza z okresu secesji warto wspomnieć. Przyszedł mi na myśl Kokoszka. Egon był jednak, moim zdaniem bardziej kontrowersyjny i dziś byłby prawdopodobnie też linczowany. Jego rysunki są ekstrawaganckie i często przedstawiają tematykę wręcz pornograficzną. Poza tym interesowały go młode panny, uwodził niepełnoletnie dziewczęta, jego modelki. Za to poszedł siedzieć na 3 dni za kratki, a 21 dni spędził w areszcie. W jego życiu pojawił się płomienny romans z modelką Klimta. Gustav nota bene dużo mu pomógł i wywindował w środowisku. Romans zakończył się krótko przed zaręczynami z jego późniejszą żoną Edith, która wyszła za niego wbrew woli rodziców. Niestety ich krótkie życie zakończyło się podczas epidemii hiszpanki. Edith była w szóstym miesiącu ciąży. Egon miał zaledwie 28 lat i wtedy właśnie był u szczytu swoich możliwości. Malarstwo Schiele jest dość charakterystyczne i ma swój indywidualizm. Albo je się kocha, albo nienawidzi. Zapraszam do Tulln, skąd pochodzi Schiele.

Romy Schneider

Kłótnie o jej pochodzenie są podobne do tych, które dotyczą Chopina czy Skłodowskiej. Niemcy mówią, że Romy była Niemką, Austriacy, wiadomo. Nawet Francuzi przypisują sobie jej zasługi, zmarła przecież w Paryżu. Romy najbardziej znana jest z filmu o Sisi. Trzyczęściowy film stał się dużym sukcesem.

Rodziców swoich raczej nie widywała. Byli aktorami i zaangażowani w pracę nie mieli czasu dla dzieci. Już kilka pokoleń wstecz w rodzinie pojawili się aktorzy, więc Romy dość wcześnie odkryła swoje powołanie. W jej 13. urodziny napisała w pamiętniku: „Muzyka, teatr, film, podróże, sztuka. Tak! To są moje elementy. Te pięć słów zagotowują moją teatralną krew „. Pisała też: „Jeśli to zależałoby do mnie, natychmiast zostałabym aktorką. Tak jak mama. Ale z nią nigdy o tym nie rozmawialiśmy. Nigdy się o tym w domu nie mówi[…]” i „O! Za każdym razem, gdy oglądam dobry film moją pierwszą myślą są: Muszę być aktorką. Tak! Muszę!” To powołanie i chęć odniesienia sukcesu zaprowadziły ją do Hollywood. Niestety w sferze prywatnej nie było już tak różowo. 3 małżeństwa i diagnoza nowotworowa, śmierć syna w wypadku (uszkodzenie tętnicy przy przechodzeniu przez płot) doprowadziły ją do samobójstwa. Tak podejrzewa wielu, inni mówią o zawale. Romy miała 44 lata.

Hermann Nitsch

Ha, to jest postać. Hermann jest austriackim akcjonistą. Jeśli tylko trochę macie pojęcia o sztuce to wiecie czym jest akcjonizm. Cytując za Wiki:  Akcjonizm wiedeński wyrósł ze sprzeciwu wobec katolicko-mieszczańskiego stylu życia w powojennej Austrii. W swoich działaniach stosował happening, fluxus i inne działania o charakterze prowokacyjnym. Hermann malował krwią, zabijał publicznie zwierzęta i szokował. A dziś ma problemy z urzędem skarbowym, o czym rozpisują się austriackie gazety. Nawet jeśli nie zainteresujecie się osobą Hermanna lub jego zamkiem/ posiadłością to przynajmniej obejrzyjcie akcjonistyczne prace jego i innych autorów. Co ludzie mają w głowach, to zaskakuje…

Herbert von Karajan

Każde osiągnięcie artystyczne jest zwycięstwem nad ludzkim lenistwem.

Herbert von Krajan to najbardziej znanym dyrygentem XX wieku. Moim zdaniem ma plamę na życiorysie za to, że należał do NSDAP i w trakcie II wojny światowej współpracował z nazistami. Nie mniej jednak, pozostaje wielkim artystą. O jego głośnych dokonaniach poczytajcie na Wiki, a ja Wam sprzedam garść informacji iście tabloidowych.

Jego zainteresowania techniczne nie ograniczały się tylko do technik zapisu. Był wielbicielem szybkich samochodów i długoletnim właścicielem Porsche  959 – nawet dwukrotnie, a było ich tylko 300 sztuk. Miał również licencję pilota i latał sam. Żeglarstwo na większych jachtach także było jedną z jego rozrywek. Większość z tych działań były celowo naświetlane w prasie. Herbert von Karajan zmarł 16 lipca 1989 roku w Anif na atak serca po spotkaniu z Norio Ohga, szefem Sony. Rano brał jeszcze  udział w próbie do Un ballo in maschera. Następnego dnia został pochowany zgodnie z jego dyspozycją bez uprzedzenia na miejscowym cmentarzu Anif. Jego majątek szacowano na ponad pół miliarda marek ( około 256 milionów euro) .

Erwin Schrödinger

Co za frajdę sprawia mi zapoznawanie się z życiorysami sławnych Austriaków. Schrödinger jest noblistą w dziedzinie fizyki. Ważna osobistość w swojej dziedzinie, napisał mądre książki i wymyślił sobie historię o żywym i martwym kocie, ale nie to jest tak zaskakujące i interesujące.

Schrödinger żył ze swoją żoną w otwartym związku. Trzymajcie się, bo będę wyjaśniać ich trójkątne czworokąty. W dniu 6 kwietnia 1920 roku ożenił się z Anne Marie Bertel (zwanej Annie). Małżeństwo pozostało bezdzietne. Schrödinger miał otwarte relacje pozamałżeńskie, na przykład, do żony swojego przyjaciela i kolegi, Artura Marcha, a Annie miała wieloletni romans z Hermannem Weylem, co nie przeszkadzało przyjaźń Weyla i Schrödingera. Erwin miał z Hildegunde March córkę Ruth, z którymi mieszkał w latach 1939/45 w Dublinie. Ha, nieźle…

Jeśli interesuje Was mechanika kwantowa i jego prace naukowe zasięgnijcie rady u cioci Wiki.

Anton Karas

Znacie to?

Melodia „Harry Lime Theme” na pewno gdzieś w Waszych zwojach się zawieruszyła, tego jestem pewna. A stworzył ją jeden z bardziej znanych cytrystów, Austriak, Anton Karas do filmu „Trzeci człowiek”. Muzyka ta stała się hitem i trzy tygodnie po premierze winylowa płyta była sprzedana już w 100000 egzemplarzy.

Karas został zaangażowany na 12 tygodni i pracował po 14 godzin dziennie. Wielokrotnie z tęsknoty za domem chciał zrezygnować z kontraktu. Jednak reżyserowi (Carol Reed) zawsze udało się odwieść Karasa od tego pomysłu. Muzyk skarżył się później, że traktowany był jak niewolnik. Tym sposobem jednak stał się jednym z najbardziej znanych powojennych, austriackich muzyków, a jego utwór znalazł się na europejskich i amerykańskich listach przebojów.

Hildegarda Burjan

Czy wiedzieliście, że zakon żeński Caritas Socialis został założony w 1919 roku przez Hildegardę, która dziś jest błogosławioną, a urodziła się jako Żydówka.

W 1907 wyszła za mąż za Węgra Alexandera Burjana, którego poznała w Zurychu. W 1908 roku poważnie zachorowała. Opiekowały się nią Siostry Miłosierdzia św. Karola Boromeusza. To pod wrażeniem ich bezinteresownego oddania i innych cnót oraz po niespodziewanym uzdrowieniu z ciężkiej choroby Hildegarda nawróciła się. Ona i jej mąż przenieśli się do Wiednia i przyjęli wspólnie obywatelstwo austriackie. Później urodziła im się jedyna córka, Elizabeth, choć lekarze zalecali aborcję ze względu na stan zdrowia matki. 

W 1912 roku założyła w Wiedniu „Stowarzyszenie Chrześcijańskich Chałupniczek”, w 1918 roku Stowarzyszenie „Opieka społeczna” oraz w dniu 4 października 1919 r. wspólnotę zakonną sióstr Caritas socialis (CS). Do tej pory zajmują się pracami charytatywnymi (m.in. domy opieki i hospicja) i są zaangażowane w szkolenia dla pracowników socjalnych. Po I wojnie światowej została radną miejską w Wiedniu, a w 1919 weszła do parlamentu jako pierwsza kobieta z partii chrześcijańsko-społecznej.

Otto Wagner

Otto był architektem. Znalazł się na tej liście, bo ślady jego działalności zawodowej kształtują Wiedeń do dziś. Przyjrzyjcie się balustradom na stacjach linii metra U6 i doszukajcie się litery W (jego inicjał) w ich kształcie.

Początkowo tworzył w stylu secesji, by z czasem zrezygnować z zdobień i tworzyć prostsze rozwiązania i bryły.

A oto kilka jego prac, bez których Wiedeń miałby zupełnie inne oblicze:

• W 1898/1899 powstały przy Linke Wienzeile  38-40 na rogu Köstlergasse 1-3 przy Naschmarkt w 6. dzielnicy trzy do dzisiaj często fotografowane budynki mieszkalne i handlowe.
• Budynek Wiedeńskiej Pocztowej Kasy Oszczędnościowej przy Georg-Coch-Platz 2 w 1. dzielnicy.
• Element linii U4 metra na Karlsplatzu, Pawilon
• Pierwsza jego budowla sakralna w Wiedniu

I krótko o burzliwym życiu osobistym. Z Sophia Paupie (1840-1912) nie był żonaty, ale miał z nią dwóch synów, Otto (1864-1945) i Roberta (1865-1954), których zaadoptował w 1882 roku. W 1863 roku ożenił się, za namową swojej matki z Josefine Domhart. Miał z nią dwie córki, Susan i Margaret. Wkrótce po śmierci matki w 1880 roku rozwiódł się z Josephine. W 1884 poślubił Louise Wagner Stiffel. Miał z nią troje dzieci, Stephen, Louise i Christine.

John Unterweger

A na koniec mam cukiereczek dla Was. Austriacki pisarz i… seryjny morderca! Johann Unterweger urodził się w Austrii na początku 1950 roku. W 1973 roku popełnił pierwsze morderstwo. Udusił swoją dziewczynę jej biustonoszem. Został skazany, choć podejrzewano go o jeszcze przynajmniej jedno morderstwo. Rozstrzygnięto tylko to jedno morderstwo, bo jak twierdził prokurator: „i tak poszedł na dożywocie”. W więzieniu zaczął pisać opowiadania, które stały się bardzo znane i przyciągnęły uwagę austriackich kręgów intelektualnych. Johannowi udało się wyjść po 15 latach z więzienia. Twierdzono bowiem, że twórczy i inteligentny człowiek, nie mógł być seryjnym mordercą. W jego sprawie wstawiły się m.in. takie osobistości jak Elfriede Jelinek czy Günter Grass.

Unterweger został wchłonięty przez austriacką scenę kulturalną jako bardzo dobry przykład udanej resocjalizacji. Sześć miesięcy po uwolnieniu rozpoczęła się seria morderstw prostytutek (ośmiu w Pradze, Grazu, Wiedniu i Bregenz, trzy w Los Angeles). Wszystkie były związane w ten sam sposób ich bielizną i uduszone. Unterweger zaprzeczył jakoby on miał to uczynić. Były jednak różne dowody przeciwko niemu np. włosy kobiety zamordowanej w Pradze znalezione na siedzeniu jego samochodu BMW. Kolejną wskazówką były włókna znalezione na ubraniu innej ofiary, które były identyczne z szalikiem Unterwegera. Poza tym Johann w chwili popełnienia przestępstwa nie miał alibi.

Unterweger został zatrzymany przez FBI w Miami i wysłany do Grazu, gdzie został skazany w dniu 29 czerwca 1994 r. na dożywotnie więzienie za 9 morderstw (dwóch nie udowodniono). W nocy po wyroku Unterweger powiesił się na swoich spodniach, a węzeł związał tak jak robił to mordując prostytutki. Według austriackiego prawa karnego proces zawieszono z powodu jego śmierci i wyrok nigdy nie uzyskał mocy prawnej.  W tych ostatnich przypadkach Jacka nadal uznaje się za niewinnego, tzn. jest mordercą – pierwsze morderstwo – ale w pozostałych mówi się o „rzekomym” seryjnym mordercy (domniemanie niewinności).
W związku z tym, że nie udało mi się odnaleźć jego zdjęcia na wolnej licencji odsyłam Was tu.

Dziękuję Wam bardzo, że przebrnęliście przez ten długi tekst. Wpierałam się na niemieckojęzycznych źródłach i często trudno zdecydować się na odrzucenie niektórych mocno rozwiniętych wątków biograficznych. Mam nadzieję, że wpis pozostał ciekawy i będziecie mieli ochotę podzielić się nim dalej. Wystarczy kliknąć na małe ikonki po lewej stronie tego postu. Zapraszam też do komentowania i zadawania pytań, jeśli coś nie jest jasne. ;)

Post powstał w ramach Projektu Majowego Klubu Polki. Zobaczcie koniecznie co napisali inni klubowicze.

Zdjęcia pochodzą z Wikipedii (DE i PL).